Elke zin die je uitspreekt heeft een doel: je wilt de luisteraar bijvoorbeeld vermaken, informeren, of uitdagen. De Britse regisseur Udayan Prasad vertelde mij over een techniek die acteurs gebruiken om het doel van hun zinnen helder te krijgen. Bij elk stukje dialoog zoeken ze een werkwoord dat verwoordt wat ze met de ander doen.

Neem bijvoorbeeld de volgende zin van personage A: “Vertrek. Nu.”
De acteur die deze zin uitspreekt, gebruikt de volgende formule om uit te vinden wat hij hiermee bedoelt: ik <werkwoord> jou. Verschillende mogelijkheden voor de zin van personage A zijn:
-ik commandeer jou (ik wil je nu even niet zien)
-ik waarschuw jou (mijn partner kan op elk moment thuiskomen)
-ik verzoek jou (dan kan ik rustig mijn huiswerk maken).
Als de acteur het juiste werkwoord heeft gevonden dan weet hij hoe hij de zin moet uitspreken.

Professionele acteurs kennen een lijst van werkwoorden die ze gebruiken bij deze methode. Deze lijst gaat verder dan werkwoorden die met communiceren zelf te maken hebben zoals commanderen, waarschuwen of verzoeken. De werkwoorden kunnen veel fysieker zijn zoals benaderen, opwinden of kietelen. Het is enerverend om te zien hoe twee acteurs deze methode toepassen op een dialoog. Voordat ze de dialoog zelf uitspreken naar elkaar communiceren ze juist hun intentie achter de tekst. Bijvoorbeeld:

Agness: ik verzoek jou (‘Verdient dat een beetje, professioneel schaken?’)

Bas: ik negeer jou (‘Waar liggen mijn sleutels, toch?’)

Agness: ik kietel jou (‘Je had toch een schaakwedstrijd?’)

Bas: ik weersta jou (‘Dat is al heel lang geleden.’)

Agness: ik sla jou (‘Zeker verloren?’)

Bas: ik blokkeer jou (‘Alsof jij kan schaken?’)

Agness: ik vloer jou (‘Sommige hobbies worden nooit een baan.’)

In een goede dialoog bouwen de tekstdoelen (de werkwoorden) op een natuurlijke manier op. Zo kan een dialoog niet bestaan uit een herhaling van ‘verzoeken’ en ‘negeren’ tussen de personages. Zo’n dialoog wordt saai. Zie bovenstaand voorbeeld: personage A verzoekt eerst, kietelt vervolgens voordat zij slaat. Ook de reactie van personage B bouwt zich op: als negeren niet helpt dan probeert hij weerstaan, en vervolgens blokkeren.

In onderstaand voorbeeld is een early draft van ‘A Beautifull Mind’ (2001) te zien. De schuchtere, naar erkenning zoekende wiskundige, John Nash, sluit in drie pagina’s script een bijzondere vriendschap met zijn tegenpool; de flamboyante Charles Herman. Ik heb de methode toegepast, en mogelijke werkwoorden in de zijlijn geplaatst.

De werkwoordmethode laat zien hoe Charles Herman verschillende pogingen om een vriendschap te sluiten afwisselt; vermaken, benaderen, imponeren en plagen. Als dat allemaal niet lukt dan daagt hij John Nash uit. Op pagina zes sluit Nash eindelijk vriendschap Ook dit doet hij in stapjes: eerst plezieren, dan benaderen en dan pas engageren (met een persoonlijke, kwetsbare kijk op de wereld.

 Voor scenaristen is deze methode erg bruikbaar bij het herschrijven. Bij het vertalen van dialogen naar werkwoorden van intentie ziet de schrijver of er sprake is van een goede opbouw of niet. Een juiste diagnose leidt tot een goede oplossing.